«Αυτή η κρίση εκτός από το εισόδημα του πολίτη θα “φάει” και όλους τους πρωθυπουργούς που θα εμπλακούν».
Η φράση-απόφθεγμα, ανήκει σε παλαιό πολιτικό που από την εμπειρία δεκαετιών και εκτός Βουλής πλέον, βλέπει με καθαρό μάτι τα δεδομένα όπως διαμορφώνονται.
Aς κάνουμε μία αναζήτηση στο παρελθόν…
Κώστας Καραμανλής
Εξελέγη για δύο τετραετίες, αλλά στο τέλος της δεύτερης του έσκασε η παγκόσμια κρίση της ΛήμανΜπράδερς. Η περίοδος ευδαιμονίας είχε περάσει ανεπιστρεπτί και το 2009 στις αρχές, επιχείρησε να εξασφαλίσει συναίνεση όταν αντελήφθη ότι δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί εγχώρια με τα συνήθη εργαλεία.
Ο Γιώργος Παπανδρέου που κάλπαζε προς την εξουσία, την αρνήθηκε και δήλωσε ότι θα καταψηφίσει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την άνοιξη του επόμενου έτους. Ο Καραμανλής το ζύγισε και αποφάσισε: Προκήρυξε εκλογές, εμφανίστηκε στο μπαλκόνι χωρίς προεκλογικά δώρα και έχασε με 9 μονάδες διαφορά.
Γιώργος Παπανδρέου
Ήρθε με φόρα και με τον αέρα του 44% στις εκλογές του Οκτώβρη του 2009. Παρότι βρήκε διψήφιο έλλειμμα (και όχι 6% που διατείνονταν η κυβέρνηση Καραμανλή) αρχικά θέλησε να εφαρμόσει κάποιες εκ των προεκλογικών του δεσμεύσεων.
Όμως οι ευρωπαίοι του αρνήθηκαν το χρόνο που ζητούσε, οι αγορές ήταν αμείλικτες, μηχανισμός της ΕΕ δεν υπήρχε για τη στήριξη και οδηγηθήκαμε στο Καστελόριζο και την ανακοίνωση περί υπαγωγής μας στο μνημόνιο.
Παρά το σοκ, στις δημοτικές εκλογές το ΠΑΣΟΚ άντεξε και κέρδισε. Όσο περνούσε ο καιρός οι αντιδράσεις από τις περικοπές μισθών και την πτώση του βιοτικού επιπέδου μεγάλωνε, ενώ οι εσωκομματικές αναταράξεις ήταν βίαιες: Διεγράφησαν πολλοί βουλευτές που δεν ψήφισαν το Μνημόνιο 1 ή το Μεσοπρόθεσμο. Ο Παπανδρέου ένιωθε ότι χάνει και έκανε δύο κινήσεις απελπισίας:
Τον Ιούνιο του 2011 τηλεφώνησε στον τότε αρχηγό αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνη Σαμαρά και του ζήτησε να βάλει πλάτη με κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Προθυμοποιήθηκε μάλιστα να μην είναι ο ίδιος Πρωθυπουργός σε μια τέτοια κυβέρνηση αν αποτελούσε πρόβλημα. Η πληροφορία διέρρευσε και άρχισε η αντίστροφη μέτρηση. Τον Νοέμβριο, αφού είχε πάρει την απόφαση για το PSI, με τις αντιδράσεις του κόσμου να κλιμακώνονται αποφάσισε να ζητήσει δημοψήφισμα με τις γνωστές αντιδράσεις στις Κάννες Σαρκοζύ-Μέρκελ. Εξαναγκάστηκε σε παραίτηση αφού πήρε πίσω το δημοψήφισμα, έχοντας λάβει ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή. Ακολούθησαν δραματικές διαβουλεύσεις των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Λουκάς Παπαδήμος
Τελικώς οι αρχηγοί μετά από 96 δραματικές ώρες διαβουλεύσεων, κατέληξαν στο όνομα του αντιπροέδρου της ΕΚΤ, Λουκά Παπαδήμου.
Στις 11 Νοεμβρίου ορκίστηκε Πρωθυπουργός σε κυβέρνηση «ειδικού σκοπού και περιορισμένου χρόνου» με την στήριξη ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ.
Έκανε πράξη το PSI και παρέμεινε μέχρι τις 6 Μαΐου του 2012 οπότε διεξήχθησαν εθνικές εκλογές. Η έλλειψη αυτοδυναμίας οδήγησε σε δεύτερη εκλογική αναμέτρηση με υπηρεσιακό Πρωθυπουργό τον δικαστικό Παναγιώτη Πικραμμένο.
Αντώνης Σαμαράς
Στις επαναληπτικές εκλογές, τον Ιούνιο του 2012, αναδείχθηκε έλλειψη αυτοδυναμίας με την ΝΔ πρώτη και τον ΣΥΡΙΖΑ δεύτερο σε απόσταση αναπνοής. Ωστόσο συγκροτήθηκε συγκυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά και την στήριξη ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ.
Στην πορεία – και με αφορμή το κλείσιμο της ΕΡΤ – η ΔΗΜΑΡ απέσυρε την κυβερνητική της εκπροσώπηση και έγινε συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ υπό τον Α. Σαμαρά με αντιπρόεδρο τον Ευ. Βενιζέλο.
Η κυβέρνηση βιάστηκε να δείξει ότι βγαίνουμε από το μνημόνιο -το οποίο τύποις έληγε στις 31/12- και η πίεση των εταίρων μας μέσω της τρόικα για παράταση του Μνημονίου, οδήγησε τον Αντώνη Σαμαρά να φέρει νωρίτερα, εντός του Δεκεμβρίου, τις διαδικασίες εκλογής προέδρου της Δημοκρατίας που επρόκειτο να γίνουν Φεβρουάριο. Στις 3 διαδοχικές ψηφοφορίες, ο υποψήφιος που υπέδειξε η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ Σταύρος Δήμας δεν κατόρθωσε να εκλεγεί και ορίστηκαν εκλογές.
Το χρονικό των εκλογών της Μεταπολίτευσης
Από το 1974 της Μεταπολίτευσης μέχρι σήμερα, έχουν περάσει 41 χρόνια, 16 εκλογικές αναμετρήσεις (8 εκ των οποίων πρόωρες) και 20 κυβερνήσεις. Μια Οικουμενική, μια εθνικής ενότητας, δύο υπηρεσιακές και 3 συνεργασίας. Επτά κυβερνήσεις ΝΔ και επτά κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ. Το αποτέλεσμα το βιώνουμε όλοι.
Η πτώση της Χούντας και η προκήρυξη των πρώτων ελεύθερων εθνικών εκλογών μετά από επτά χρόνια οδήγησε στην επιστροφή στην Ελλάδα των δύο πρωταγωνιστών της Μεταπολίτευσης: του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Κ. Καραμανλής σχημάτισε κυβέρνηση εθνικής ενότητας τον Ιούλιο με την συμμετοχή της ΕΡΕ, της Ένωσης Κέντρου και στελέχη του αντιδικτατορικού αγώνα.
Στις 17 Νοεμβρίου 1974 (ανήμερα της πρώτης επετείου του Πολυτεχνείου) διεξήχθησαν οι πρώτες εθνικές εκλογές με τον Κ. Καραμανλή να σαρώνει λαμβάνοντας 54%, έχοντας προηγουμένως ιδρύσει την Νέα Δημοκρατία. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αποφασίσει να φύγει από την Ένωση Κέντρου και ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ που πήρε μόλις 13,5%. Η Ένωση Κέντρου Νέες Δυνάμεις υπό τον Γεώργιο Μαύρο ήρθε δεύτερη με 20,4% και η Ενωμένη Αριστερά υπό τον Ηλία Ηλιού κατέγραψε 9,4%.
Οι επόμενες εθνικές εκλογές επρόκειτο να γίνουν τον Νοέμβριο του 1978, ωστόσο διεξήχθησαν πρόωρα το Σεπτέμβριο του 1977. Ο Κ. Καραμανλής επικαλέστηκε την ανάγκη νωπής λαϊκής ψήφου για να χειριστεί κρίσιμα εθνικά θέματα, όπως το Κυπριακό, η διένεξη με την Τουρκία και η ένταξη στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες.
Η ΝΔ ήρθε πρώτη αν και με μεγάλη πτώση του ποσοστού της, με 41,8%. Το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα διπλασίασε το ποσοστό του παίρνοντας 25,3% δείχνοντας ότι είναι η ανερχόμενη πολιτική δύναμη.
Η Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ) του Γ. Μαύρου υποχώρησε στο 11,9% δείχνοντας ότι επέρχεται η διάλυση την οποία δεν εμπόδισε ούτε η αλλαγή σκυτάλης στον Ιω. Ζίγδη. Το ΚΚΕ πήρε 9,3% υπό τον Χ. Φλωράκη ενώ η ακροδεξιά Εθνική Παράταξη υπό τον Στ. Στεφανόπουλο έκοψε κρίσιμο ποσοστό από την ΝΔ λαμβάνοντας 6,8%.
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που προέρχονταν από την Ε. Κέντρου σχημάτισε το Κόμμα των νεοφιλελευθέρων που πήρε 1,08% αλλά φάνηκε χρήσιμος στον Καραμανλή στη συνέχεια, όταν το 1980, μεταπήδησε στην προεδρία της Δημοκρατίας, αφήνοντας στο τιμόνι της ΝΔ τον Γεώργιο Ράλλη.
18 Οκτωβρίου 1981
Το άστρο του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου κάλυψε την Ελλάδα. Ήταν η χρονιά-ορόσημο που σηματοδοτούσε την «Αλλαγή». Ο Παπανδρέου σχημάτισε κυβέρνηση έχοντας πάρει συντριπτική νίκη με 48%, έναντι 35,8 της ΝΔ του Γ. Ράλλη. Το ΚΚΕ πήρε διψήφιο ποσοστό 10,9%, ενώ οι ενδιάμεσοι χώροι κονιορτοποιήθηκαν.
2 Ιουνίου 1985
Ο πρώτος ενθουσιασμός της «Αλλαγής» έχει κοπάσει, όμως ο Ανδρέας Παπανδρέου κερδίζει τον αιώνιο αντίπαλό του Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, που στο μεταξύ είχε αναλάβει πρόεδρος της ΝΔ. Το ΠΑΣΟΚ πήρε 45,8% και η ΝΔ 40,8%.
18 Ιουνίου 1989
Η κόπωση, τα σκάνδαλα Κοσκωτά και όχι μόνο, η ασθένεια του Ανδρέα Παπανδρέου οδήγησαν στο περίφημο «βρώμικο ’89». Μετά από 3 εκλογικές αναμετρήσεις, την ανάδειξη Οικουμενικής Κυβέρνησης από ΝΔ και ΣΥΝασπισμό ήρθε η νίκη της Ν.Δ.
Ο Κώστας Μητσοτάκης πήρε τη μεγάλη ρεβάνς και συγκέντρωσε 44,3%. Το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου που λοιδωρήθηκε, κατηγορήθηκε και οδηγήθηκε στο Ειδικό Δικαστήριο συγκέντρωσε 39,1%, ενώ ο Συνασπισμός του Χ. Φλωράκη ανέβηκε στο 13,1%. Συγκροτήθηκε συγκυβέρνηση με σύμπραξη ΝΔ-ΣΥΝ και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους έγιναν πάλι εκλογές.
5 Νοεμβρίου 1989
Η ΝΔ κέρδισε πάλι λαμβάνοντας 46,1% αλλά το ΠΑΣΟΚ αύξησε τα ποσοστά του 40,67%, ενώ υποχώρησαν εκείνα του ΣΥΝ (10,9%).
Σχηματίστηκε Οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα με την συμμετοχή ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ.
8 Απριλίου 1990
Ο Μητσοτάκης δεν το έβαλε κάτω και βλέποντας ότι η ΝΔ μπορεί έστω και οριακά να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, βλέποντας αδυναμία εκλογής προέδρου της Δημοκρατίας, προκηρύχθηκαν πρόωρες εκλογές τον Απρίλιο του 1990.
Η ΝΔ με ποσοστό 46,89% πήρε 150 έδρες. Σχημάτισε κυβέρνηση με την προσθήκη της ΔΗΑΝΑ του Κωστή Στεφανόπουλου που είχε μία έδρα ενώ πήρε και άλλη μία με απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου.
Το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 38,6% συγκέντρωσε 123 έδρες ενώ ο Συνασπισμός 10,2 και 19 έδρες. Στη Βουλή μπήκαν πρώτη φορά και οι μουσουλμάνοι Ξάνθης/Ροδόπης με το συνδυασμό Εμπιστοσύνη/Πεπρωμένο, αλλά και οι Οικολόγοι Εναλλακτικοί με μία έδρα.
10 Οκτωβρίου 1993
Τα τρία χρόνια διακυβέρνησης Μητσοτάκη σημαδεύτηκαν από έντονες διαδηλώσεις και κοινωνική αντίδραση στις επιλογές αποκρατικοποιήσεων και έδωσαν το χρόνο στο ΠΑΣΟΚ να ανασυγκροτηθεί. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έπεσε μετά την φυγή του Αντώνη Σαμαρά και άλλων βουλευτών που ίδρυσαν την Πολιτική Άνοιξη.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου – καταβεβλημένος από την υγειά του – έκανε το μεγάλο come back. Πήρε 46,88% και 170 έδρες, κάνοντας θριαμβευτική επάνοδο ως Πρωθυπουργός. Η ΝΔ του Κώστα Μητσοτάκη ήρθε δεύτερη με 39,3%, η ΠΟΛΑΝ του Αντώνη Σαμαρά πήρε 4,88% ενώ ο ενιαίος Συνασπισμός διασπάστηκε μετά την αποχώρηση του ΚΚΕ (4,5%) και η Μαρία Δαμανάκη που ηγείτο του Συνασπισμού πήρε μόλις 2,94%.
22 Σεπτεμβρίου 1996
Ο βαριά άρρωστος Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλευόμενος στο Ωνάσειο, αναγκάστηκε να παραιτηθεί από Πρωθυπουργός και την θέση του ανέλαβε στις 22 Ιανουαρίου του 1996 ο Κώστας Σημίτης, κερδίζοντας στον β’ γύρο της ΚΟ του ΠΑΣΟΚ τον Άκη Τσοχατζόπουλο. Μια εβδομάδα πριν γίνει το Συνέδριο του Κινήματος ο Ανδρέας Παπανδρέου πέθανε και ο Κ. Σημίτης έγινε και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τον Ιούνιο του ίδιου έτους.
Προκήρυξε αιφνιδιαστικά εκλογές στις 22 Σεπτεμβρίου τις οποίες και κέρδισε το 41,49% (162 έδρες) έναντι της ΝΔ (38,1%) του Μιλτιάδη Έβερτ που είχε διαδεχθεί τον Κ. Μητσοτάκη και εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Το ΚΚΕ της Αλέκας Παπαρήγα πήρε 5,6%, ο Συνασπισμός υπό τον νέο πρόεδρό του Νίκο Κωνσταντόπουλο 5,1%, το ΔΗΚΚΙ του αποσχισθέντος από το ΠΑΣΟΚ Δημήτρη Τσοβόλα συγκέντρωσε 4,4%, ενώ η Πολιτική Άνοιξη έπεσε στο 2,94%.
9 Απριλίου 2000
Ήρθε η ώρα της κάλπης για το αποτέλεσμα της πρώτης τετραετίας «εκσυγχρονισμού» του Κ. Σημίτη. Επρόκειτο για εκλογικό θρίλερ με τα exit-polls να πέφτουν δραματικά έξω. Αρχικά οι οπαδοί της ΝΔ βγήκαν πανηγυρίζοντας στους δρόμους πιστεύοντας ότι κέρδισαν.
Όμως οι ψηφοφόροι διέψευσαν τις εταιρείες δημοσκοπήσεων και τελικός νικητής αναδείχθηκε και πάλι ο Κ. Σημίτης και το ΠΑΣΟΚ με 43,7% και 150 έδρες. Η Νέα Δημοκρατία του Κώστα Καραμανλή πήρε 42,74% και 125 έδρες. Ήταν η πρώτη φορά μετά από 7 χρόνια που οι ψηφοφόροι της ΝΔ άγγιξαν και πάλι την εξουσία.
7 Μαρτίου 2004
Τα γκάλοπ έδειχναν ήττα του ΠΑΣΟΚ και κυβέρνηση Καραμανλή. Ο Κ. Σημίτης μετά από δύο τετραετίες, αποφάσισε να παραδώσει το δαχτυλίδι της πρωθυπουργίας στον πρωτοκλασάτο τότε δελφίνο και υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Παπανδρέου.
Η παράδοση-παραλαβή έγινε έξω από κάθε θεσμικό και και κομματικό κανόνα στο… σπίτι του Κ. Σημίτη στην Αναγνωστοπούλου τον Ιανουάριο του 2004. Δύο μήνες μετά, στις 7 Μαρτίου και λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ο Κώστας Καραμανλής έγινε θριαμβευτικά Πρωθυπουργός με 45,36%, ενώ το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου έλαβε 38,10%.
6 Σεπτεμβρίου 2007
Εν μέσω της πύρινης τραγωδίας που έπληξε την Πελοπόννησο ο Κώστας Καραμανλής προκήρυξε πρόωρες εκλογές τις οποίες ξανακέρδισε με 41,84% και τις οριακές 152 έδρες.
4 Οκτωβρίου 2009
Το 2009 η κρίση είχε χτυπήσει ήδη την πόρτα της Ελλάδας. Ο Κώστας Καραμανλής, βλέποντας ότι δεν υπάρχει περίπτωση να εκλεγεί πρόεδρος της Δημοκρατίας, με τις δημοσκοπήσεις να εμφανίζουν μπροστά το ΠΑΣΟΚ, επέλεξε τις πρόωρες εκλογές. Στις 4 Οκτωβρίου, το ΠΑΣΟΚ διέψευσε και πάλι τους δημοσκόπους καθώς κατήγαγε νίκη-θρίαμβο με 10 μονάδες διαφορά από την ΝΔ. Το κόμμα του Γ. Παπανδρέου πήρε 43,92% και η γαλάζια παράταξη 33,47%.
Ο Κώστας Καραμανλής επέλεξε να παραιτηθεί και τον διαδέχθηκε ο Αντώνης Σαμαράς που στο μεταξύ είχε επιστρέψει στην ΝΔ. Ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, μετά την παραίτηση Αλαβάνου είχε μόλις 4,6%.
Λίγους μήνες μετά την θριαμβευτική εκλογή του, ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοίνωνε από το Καστελόριζο την προσφυγή στο Μηχανισμό Στήριξης και την τρόικα.
6 Μαΐου 2012
Τον Νοέμβριο του 2011 ο Γιώργος Παπανδρέου, μετά την αφόρητη πίεση της κοινής γνώμης, της Ε.Ε. και των εσωκομματικών του αντιπάλων με κυριότερο τον Ευάγγελο Βενιζέλο, παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία.
Συγκροτήθηκε κυβέρνηση ειδικού σκοπού με την σύμπραξη του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη.
Η κυβέρνηση Παπαδήμου παρέδωσε τον Μάιο σε υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον Πάνο Πικραμμένο και έγιναν εθνικές εκλογές. Η ΝΔ ήρθε πρώτη αλλά με κατάρρευση των ποσοστών της καθώς πήρε μόλις 18,85%, το ΠΑΣΟΚ βούλιαξε με 13,18% και ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, έδειξε τα δόντια του καταγράφοντας 16,78%.
Εντυπωσιακή είσοδο έκαναν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες του Πάνου Καμμένου, ο οποίος είχε διαγραφεί από την ΝΔ, παίρνοντας 10,6%. Για πρώτη φορά εισήλθε στη Βουλή το νεοναζιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής με 6,97% ενώ και το νεοσύστατο κόμμα της ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη -που είχε φύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ- έλαβε 6,11%.
Οι εκλογές δεν έδωσαν αυοδυναμία και προκηρύχθηκαν νέες, για τις 17 Ιουνίου. Ο Αντώνης Σαμαράς άγγιξε το 30% (29,66%) ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ εκτινάχθηκε στο 26,89% δείχνοντας το ρεύμα που έχει. Το ΠΑΣΟΚ του Ευ. Βενιζέλου έπεσε στο 12,28% ενώ οι ΑΝΕΛ έπεσαν στο 7,5%.
Η Χρυσή Αυγή υποχώρησε στο 6,92% και η ΔΗΜΑΡ πήρε 6,2%. Σχηματίστηκε κυβέρνηση με την στήριξη της ΝΔ του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ αρχικά, ωστόσο λίγους μήνες αργότερα, ο Φώτης Κουβέλης απέσυρε τους υπουργούς του.
25 Ιανουαρίου 2015
Δικαίως χαρακτηρίστηκαν ως οι πιο κρίσιμες εκλογές της Μεταπολίτευσης.
Η αδυναμία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, η πίεση των εταίρων να κλείσει η διαπραγμάτευση, οδήγησαν τον Αντώνη Σαμαρά να τις προκηρύξει την Κυριακή 25 Ιανουαρίου.
Eξελέγη ο Αλέξης Τσίπρας και αναδείχθηκε η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.