Ο αναγκαστικός, ο προσυμφωνημένος, o γάμος με προξενιό, και η γνωριμία γάμου

Το έθιμο του πρoξένιού και των προσυμφωνημένων γάμων χρονολογείται αρκετές εκατοντάδες χρόνια. Το παλιό (καλό?) καιρό κατά κανόνα οι γυναίκες απαγορευόταν να «κοινωνικοποιηθούν» στο βαθμό εκείνο που θα τους επέτρεπε να βρουν το μέλλοντα σύζυγο μόνες τους.  Έτσι το προξενιό ήταν  ένας τρόπος να ξεπεραστούν οι προκλήσεις της εξεύρεσης συντρόφου.

Ωστόσο, ο ρόλος των ανδρών και πολύ περισσότερο των γυναικών έχει εξελιχθεί με την πάροδο τoυ χρόνου. Οι γυναίκες έχουν πλέον την επιλογή να βρουν  την αγάπη και τον έρωτα μόνες τους χωρίς να της τον υποδείξουν από το οικογενειακό η φιλικό περιβάλλον.

Στον Καναδά, στην Αμερική και γενικά στο δυτικό κόσμο  υπάρχει ένα στίγμα που συνδέεται με το προξενιό  και τους προσυμφωνημένους γάμους. Εν τούτοις πολύ  συχνά υπάρχει μια σύγχυση μεταξύ του προξενιού και των αναγκαστικών γάμων. 

Με τους αναγκαστικούς γάμους  επιβάλλεται  ως επί το πλείστων σε νεαρές γυναίκες να νυμφευθούν μεγαλύτερους –πολύ μεγαλύτερους σε ορισμένες περιπτώσεις- σε ηλικία άνδρες.  Στο προξενιό δεν υπάρχει εξαναγκασμός. Μια νεαρή γυναίκα μπορεί ανοιχτά να συμφωνήσει να παντρευτεί έναν άντρα που της τον προξενεύουν όπως ακριβώς μια σύγχρονη  γυναίκα στο δυτικό κόσμο μπορεί να παντρευτεί έναν άνδρα που γνώρισε σε ένα «ραντεβού στα τυφλά» που κανόνισε μια φίλη της.  Η  διάκριση αυτή μεταξύ προξενιού και καταναγκαστικού  γάμου πρέπει να γίνει σαφής. Οι γάμοι από προξενιό έχουν την πλήρη ελεύθερη συγκατάθεση και των δύο ατόμων που παντρεύονται.

Φυσικά υπάρχουν περιπτώσεις που η «συγκατάθεση» της γυναίκας αποσπάται με ψυχολογικό εξαναγκασμό από το περιβάλλον και την οικογένεια της νύφης. Υπάρχουν αμέτρητες περιπτώσεις που η γυναίκα κυρίως (αλλά και ο γαμπρός σε άλλες περιπτώσεις) δέχτηκε να παντρευτεί κάποιον με το ζόρι. Γιατί της είπαν «ποιος άλλος θα σε πάρει? » «μήπως έχεις τη προίκα να βρεις καλλίτερο? », «να παντρευτείς γιατί μεγάλωσες και έχουν και οι αδελφές σου σειρά», «είναι καλός ο γαμπρός και έχει αρκετά να σε ζήσει», «Θα τον αγαπήσεις με το καιρό», «όταν μπαίνει μέσα η φτώχια από τη πόρτα η αγάπη βγαίνει από το παράθυρο. Παρ’ τον γιατί έχει λεφτά να σε ζήσει». 

Ο «εξαναγκασμός» αυτός πάντα συμπεριλάμβανε  το στοιχείο του αντίλογου. «Μα δεν τον αγαπώ»,  «Εγώ έχω δώσει τη καρδιά μου αλλού»,  « Καλλίτερα μ αυτόν που θέλω και φτωχή πάρα πλούσια μ αυτόν που αντιπαθώ», «δεν θέλω κάποιον που έχει στο μάτι τη προίκα μου». Δηλαδή ο γάμος με προξενιό διαφέρει από τον αναγκαστικό γάμο που σε ορισμένες κοινωνίες προσυμφωνείτε όταν το ζευγάρι είναι ακόμη μικρά παιδιά χωρίς να  έχουν καν λόγο περί του θέματος.   

Στη σημερινή κοινωνία του 2019 βλέπομε μια επάνοδο στη πρακτική του προξενιού /γνωριμίας που είχε εγκαταλειφτεί τις τελευταίες δεκαετίες. Πάρα την ελευθερία των νέων να βγαίνουν και να  γνωρίζονται μεταξύ τους,  εργασιακοί περιορισμοί παντός είδους τους εμποδίζουν να γίνουν ζευγάρι.  Παραδείγματος χάριν πολλοί οργανισμοί δεν επιτρέπουν “Dating” να βγαίνουν μαζί σαν ζευγάρι συνάδελφοι  στην ιδιά δουλειά και πολύ περισσότερο όταν ο ένας είναι προϊστάμενος η υφιστάμενος. Ο προϊστάμενος μπορεί να κατηγορηθεί, αν η σχέση δεν πάει καλά, ότι εκβίαζε την υφιστάμενη να ενδώσει σεξουαλικά . Αντιλαμβάνεστε τις επιπλοκές σ’ αυτή τη περίπτωση.

Η φεμινιστική προπαγάνδα που ανήγαγε ένα απλό φλερτ, η πρόταση «να βγούμε έξω», σε σεξουαλική παρενόχληση,  έκανε πολλούς οργανισμούς να υιοθετήσουν αυστηρές διαδικασίες που στην ουσία κάνουν τους εργαζομένους τρομερά διστακτικούς να  ρισκάρουν έστω και ένα ραντεβού. Ο φόβος ότι και ο οργανισμός ακόμα μπορεί να κατηγορηθεί και να βρεθεί ένοχος ότι δεν έκανε αρκετά να προστατέψει το άτομο που παραπονείται για σεξουαλική παρενόχληση είχε τεράστιο αντίκτυπο στο να δημιουργήσει «μηδέν ανοχή στα  ειδύλλια εντός γραφείου».   Στρατευμένοι που συχνά υπηρετούν σε κλειστούς χώρους και σε άλλες χώρες που χρειάζεται περισσότερο η παρέα, απαγορεύεται για παράδειγμα να έχουν σχέσεις μεταξύ τους με  κίνδυνο να απολυθούν αν ανακαλυφθούν. Ακόμη και το πατροπαράδοτο Χριστουγεννιάτικο πάρτη που έδινε την ευκαιρία σε εργαζόμενους να συναντηθούν κοινωνικά χτυπήθηκε από τη φεμινιστική βιομηχανία.  Έτσι που πολλοί οργανισμοί το κατήργησαν από το φόβο ότι η λιγότερο ελεγχόμενη συμπεριφορά των εργαζομένων σε ένα πάρτυ μετά από κάποια ποτά, και η χαλαρή ατμόσφαιρα να εγκυμονεί κίνδυνους και αλλαγή γνώμης την επομένη μέρα ως προς το τι συνέβη. Συμπερασματικά καταντήσαμε να έχουμε πολλά μοναχικά άτομα μέσα στο πλήθος  χωρίς μεγάλες επιλογές να βρουν σύντροφο.

Το προξενιό δεν λέγεται πια προξενιό αλλά γνωριμία, «γρήγορο ραντεβού»(Speed dating), Γνωριμίες σε ιστοσελίδες (on line dating), και φίλους με δικαιώματα  (friends with benefits). Τώρα το φίλοι με δικαιώματα δεν το πολύ καταλαβαίνω γιατί ποτέ δεν κοιμήθηκα με μια φίλη μου έτσι για τη πλάκα επειδή δεν είχε η δεν είχα εραστή. Σήμερα θα σταθώ μόνο στις γνωριμίες όταν τρίτοι αναλαμβάνουν να συστήσουν δυο άτομα σε ηλικία γάμου, να «τους γνωρίσουν» και ότι ήθελε προκύψει. 

Οι γνωριμίες –προξενιά συναινούν  συχνότερα μέσα στην ίδια πολιτισμική ή θρησκευτική ομάδα.  Η κουλτούρα ενός λαού, ας πούμε του Ελληνικού, για να επιβιώσει και να διατηρηθεί στη ζωή  ιδιαίτερα μέσα στο αμερικανικό χωνευτήρι χρειάζεται γάμους που και τα δυο άτομα του ζευγαριού είναι από την ίδια κουλτούρα. Έτσι λοιπόν για να διευκολυνθεί η κατάσταση, και να αυξηθούν οι γάμοι της ιδίας κουλτούρας , κατά κάποιο τρόπο επιβάλλεται η μέθοδος της γνωριμίας/προξενιού.

Προξενητές μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, αλλά συνήθως είναι γυναίκες που οδηγούν την πρωτοβουλία. Οι γυναίκες παίζουν επίσης έναν πιο σημαντικό ρόλο στην πορεία της διαδικασίας προς τα εμπρός, δεδομένου ότι τελικά είναι η γυναίκα που πρέπει να συμφωνήσει και να αποδεχτεί  την ανδρική πρόταση. Οι  νέες γυναίκες σήμερα είναι πιο απαιτητικές απ’ το παρελθόν. Η πειθήνια αποδοχή του συζύγου που της προσέφερε κάποτε  ο μπαμπάς, ο αδελφός, ο συγγενής τέλος πάντων,  είναι ένα πράγμα του παρελθόντος. Οι γυναίκες συνήθως απαιτούν, (περισσότερο από τους άνδρες) συγκεκριμένα προσόντα που πληρούν τα πρότυπα και τις προσδοκίες τους.

Στις κουλτούρες που υπάρχει έντονα το προξενιό /γνωριμία σαν μέθοδος εύρεσης συντρόφου υπάρχει επίσης και το πιστεύω  ότι η αγάπη μπορεί να καλλιεργηθεί και να εξελιχθεί με το χρόνο ενώ ο ερωτάς πριν από το γάμο μπορεί να εξατμιστεί.  Τα ανθρώπινα συναισθήματα δεν είναι μια ακριβής επιστήμη που μετράτε στο εργαστήριο. Ποικίλουν,  είναι υποκείμενα καταστάσεων και περιπτώσεων που μπορεί να έχουν εκ διαμέτρου αντίθετο αποτέλεσμα από τα πιστεύω του καθενός. «Έρως ανήκατε μαχαν» αλλά  μη προεξοφλείτε ότι ο αναχρονιστικός για πολλούς θεσμός του προξενιού πέθανε, ζει και βασιλεύει και στις μέρες μας.

Εις την επόμενη έκδοση τα σπουδαία!